Vegetarisch eten, gezond of niet?

Reportage

Tussen de groenten en het fruit staat Nova-Linde Bergsma (19) met haar boodschappenmandje in de supermarkt. Vanavond kookt zij een vegetarische maaltijd voor haar familie. Bergsma doet dit jaar eindexamen VWO en naast school heeft ze een bijbaantje als barista in de Koffiezaak in Zaandam, waar ze woont met haar ouders en broertje.

In Nederland eten ongeveer 700.000 mensen vegetarisch. De voornaamste redenen voor mensen om vegetarisch te eten zijn dierenwelzijn of een beter milieu. Sommigen zijn fel tegen het eten van dieren, en met name tegen de bio-industrie, omdat zij vinden dat een dier net zoveel recht op leven heeft als mensen en dat dieren niet mogen lijden voor onze behoeften en genot. Anderen eten liever geen vlees, omdat de productie van vlees veel water verbruikt en CO2-uitstoot oplevert. Deze zaken zorgen voor een slechter milieu en een sneller veranderend klimaat. Een derde belangrijke reden waarom mensen vegetarisch worden is uit gezondheidsoverwegingen. Vegetarisch eten zou gezonder zijn dan het eten van vlees. Maar wat zijn de voor- en nadelen van een vegetarisch dieet? En is vegetarisch eten wel echt gezonder?

In het voorbije jaar is Bergsma begonnen met het minderen van haar vleesconsumptie. Eerst werd ze flexitariër, wat inhoudt dat je bewust minder vlees eet en veel afwisselt in wat je eet. Na een paar maanden besloot ze om geheel vegetarisch te gaan eten. “Ik at al een tijd lang weinig vlees. Uit milieuoverwegingen en ook wel voor het dierenwelzijn besloot ik vegetariër te worden. Ik was me er wel van bewust dat dit invloed kon hebben op mijn gezondheid.”

Vandaag is het haar beurt om te koken. Op het menu vanavond: rijst met pittige kool en vegetarisch gehakt. “Ik kook best vaak, ook om het mijn ouders gemakkelijker te maken met mijn vegetarische dieet. Als ik kook, eten zij ook zonder vlees. Soms als zij koken, eten ze wel vlees. Dat laten ze voor mij dan weg. Ik wil gerechten maken met genoeg kilocalorieën, koolhydraten en eiwitten, daarom koop ik voor vanavond ‘vega gehackt’ als vleesvervanger. In dit gerecht zitten ook veel groenten zoals kool, taugé, paprika en baby maïs. Als extraatje voeg ik cashewnoten toe aan het gerecht, omdat noten een goede aanvulling zijn op je dieet zonder vlees.”

Bergsma staat voor een schap met vleesvervangers. Het assortiment daarvan in supermarkten is enorm toegenomen in de laatste jaren. De vegetarische ‘kipstukjes’, burgers en gehakt zijn steeds populairder geworden. Dit komt omdat ze qua voedingswaarde, smaak en structuur meer en meer overeenkomen met echt vlees. Onderzoek uit 2017 van De Consumentenbond wees uit dat vegetarische burgers soms net zoveel eiwitten en ijzer bevatten als vleesburgers. Daarnaast bleek dat ruim een kwart van een testpanel de vegetarische variant van een maaltijd lekkerder vond dan een variant met vlees. (consumentenbond)

Is het ook gezonder om geen vlees te eten? En kom je wel aan de benodigde voedingsstoffen en vitamines als je vlees uit je dieet haalt? Tegenstanders van het vegetarisme hoor je vaak zeggen dat je slap en ongezond wordt als je geen vlees eet. En echte vleeseters zul je zelden horen over een verhoogd risico op hart- en vaatziekten dat veel vlees eten met zich meebrengt. De weerstand tegen vegetarisme en het ontkennen van de gezondheidsvoordelen ervan worden tegengesproken door Sytske de Waart, voedingsdeskundige van de Vegetariërsbond. "Bij een gevarieerde vegetarische voeding (inclusief zuivel en eieren) krijg je alle benodigde voedingsstoffen binnen. Dat wordt ook onderschreven door het Voedingscentrum, op basis van onafhankelijke wetenschappelijke onderzoeken."

Bij het schap met vis blijft Bergsma staan. “Ik moet weer eens iets koken met vis deze week” zegt ze, terwijl ze een bakje met kabeljauw in haar mandje legt. Ze vertelt dat ze wel nog vis eet, dus dat ze eigenlijk een ‘pescotarisch’ voedingspatroon aanhoudt. “Thuis eten we niet vaak vis, maar ik probeer af en toe toch iets met vis te maken, omdat daar veel voedingsstoffen in zitten. Ik moet goed opletten op wat ik binnenkrijg, omdat ik al m’n hele leven ondergewicht heb.” Bergsma heeft een slanke bouw en omdat ze best lang is, 1.76 meter, heeft ze een lage BMI en een beetje ondergewicht. “Met m’n moeder heb ik afgesproken dat ik niet lichter mag worden dan ik nu ben. Als dat wel gebeurt, dan moet ik weer vlees gaan eten.” In vlees zitten ijzers en vetten, die in andere dierlijke producten of vleesvervangers in mindere mate zitten.

Niet alleen op kans op ziekten of gewicht heeft (geen) vlees eten invloed. Op het energieniveau kan een verandering van voedingspatroon ook invloed hebben. Sinds kort gebruikt Bergsma een voedingssupplement. “De laatste tijd merkte ik dat ik vermoeider ben dan voorheen, daarom ben ik naast de gewone maaltijden voedingssupplementen gaan gebruiken. Ik slik nu dagelijks één pil met extra vitamine B12. Ik hoop dat dat me iets meer energie geeft.”

Niet iedere vegetariër gebruikt aanvullingen op de voeding. Voedingssupplementen maken je niet per se gezonder of ongezonder. Ieders behoefte verschilt. Volgens Isabel Boerdam van de vegetarische foodblog De Hippe Vegetariër, moet je gewoon opletten op wat je binnenkrijgt. "De gemiddelde vegetariër eet gezonder dan een niet-vegetariër. Natuurlijk moet je erop letten dat je voldoende eiwitten, ijzer en vitamine B12 (wordt vaak toegevoegd aan vleesvervangers) binnenkrijgt, maar als je dat doet is er niks aan de hand." Eiwitten heb je nodig voor de groei en instandhouding van huid en spieren en voor het functioneren van organen. IJzer en B12 zijn stoffen die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van rode bloedcellen. Deze zijn nodig voor het vervoeren van zuurstof door het lichaam. Daarnaast zorgen deze stoffen voor een goed werkend afweersysteem. Het is dus belangrijk om geen tekort aan deze stoffen op te lopen.

Op een stelling dat vegetariërs vaak gezonder eten dan niet-vegetariërs reageert De Waart, voedingsdeskundige van de Vegetariërsbond. “Uit onderzoek blijkt dat vegetariërs gezonder zijn: ze hebben een lager risico op hart- en vaatziekten en zijn gemiddeld slanker. Vergelijkbare gezondheidsvoordelen zijn echter ook te halen met een voedingspatroon met vis- en gematigde vleesinname volgens de Schijf van Vijf”. (fitlife-budel)

Vegetarisch eten is dus gezond, maar niet gezonder dan een voedingspatroon met vlees erin. Je moet er wel op letten dat je niet te veel vlees eet, omdat dat nadelig kan zijn voor de gezondheid. Echter, met een vegetarisch dieet bestaat de kans dat je te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt of dat je voedingssupplementen nodig hebt. Het is daarom belangrijk om bewust te zijn van wat je binnenkrijgt, of je nou vlees eet of vegetarisch. Zo lang je bewust eet, kun je voor jezelf eventuele voor- en nadelen van bepaalde voedingspatronen afwegen.

Nova-Linde heeft met haar ouders de afspraak dat haar pescotarische voedingspatroon in ieder geval geen nadelige gevolgen mag hebben voor haar gezondheid. Zo lang het goed gaat, eet ze lekker vegetarisch. “Ik vind het ook super leuk om te experimenteren met nieuwe vegetarische gerechten. Het is een compliment om te horen dat m’n familie mijn gerechten zonder vlees soms lekkerder vindt dan gerechten met vlees.”

📷