Natuurontdekkingsreiziger in tijden van media jungles

Charles Brewer-Carías (81) is een internationaal erkende natuurwetenschapper uit Venezuela. Hij werd onder andere bekend door zijn ontdekkingen van de indianenstam Ye’ kwana en zijn controversiële uitspraken over de klimaatsverandering.

Omdat de stroom in Venezuela landelijk is uitgevallen, sturen we Brewer-Carías de vragen per mail. "In deze oorlog-achtige catastrofe worden we nu ondergedompeld in mijn land. Ik begin me te realiseren dat mijn kennis over de jungle ongelooflijk handig is in tijden zonder kookgasfornuis, elektriciteit, drijvend water, internet of telefoons", schrijft hij. "Miljoenen mensen lijden, maar voor mij voelt het enigszins als 'terug naar huis', een soort déjà-vu." Wanneer hij 'thuis' zegt, verwijst hij naar zijn jungle-expedities waarvan de omstandigheden doen denken aan de huidige situatie in Venezuela.

Brewer-Carías op een van zijn eerste jungle-expedities [Foto: Team Charles Brewer-Carías]

Een van de laatste echte ontdekkingsreizigers

Brewer-Carías is een ontdekkingsreiziger die veel internationale erkenning kreeg voor zijn interdisciplinair werk. Hij ontdekte veel verschillende planten, grotten en leefde met verschillende indianenstammen. Al met al werkte hij met 320 verschillende wetenschappers in 220 verschillende excursies. "Mijn eerste expeditie leidde me naar een groep ontwikkelde indianen die zichzelf Ye 'kwana noemden, ook wel bekend als Makiritare. Ze spraken een Caribische stamtaal en woonden afgelegen en diep in de jungle rond de Caura-rivier. Ik verbleef enkele maanden bij hen en leerde hun taal, een ervaring die van grote waarde was voor mij als persoon en als wetenschapper. Toen mijn zoon Charles wilde horen over mijn expedities toen ik terugkeerde uit de Ye'kwana, besefte ik dat ik nooit helemaal terugkwam, omdat mijn referenties veranderden en mijn geest te maken had met andere tekens, verwijzingen en ideeën die ik nooit eerder had voor het leven met deze Indiase stam.”

“De jungle is een grote supermarkt met onleesbare Chinese tekens. Als je die niet kunt lezen, dan verdwaal je.” Het lezen van deze tekens heeft Brewer-Cariás van de Ye’Kwana en van een andere Indiase stam, genaamd Yanomamo, geleerd. “Ik nam veel monsters, foto's en maakte aantekeningen om vast te leggen hoe ze planten, groenten en fruit gebruiken. Je kunt sommige van deze vruchten op de grond vinden en niet weten of ze giftig zijn. Daarom heb ik een boek gepubliceerd met de titel Naked in the Jungle, Subsistence and Survival om mijn ervaringen met andere mensen te delen, bijvoorbeeld piloten die op een dag in de jungle stranden en daar moeten overleven. Als je de tekens niet kunt lezen, ben je verloren.”

Niet alleen zijn vermogen om de tekens te lezen, maar ook zijn conditie en uithoudingsvermogen helpen Brewer-Carías om weken te overleven zonder normale infrastructuur in de jungle. Al op 18-jarige leeftijd verbrak hij het nationale record op de 100 meter free style zwemmen en hij doet nog regelmatig aan gymnastiek. "Die vaardigheden zijn in veel gevallen erg nuttig geweest, toen die kennis essentieel was om me in leven te houden of om andere metgezellen te ondersteunen en te helpen. Zelfs op mijn leeftijd kom ik zelden mensen tegen die net als ik tien series van tien chinups op de hoge bar kan. Ik train om iedereen in de sportschool te verslaan, behalve mijn 27-jarige zoon John, die me dit jaar net heeft ingehaald ... gelukkig!"

In de jungle staan er ook wel eens wormen op de menu [Foto: Team Charles Brewer-Carías]

Media-aandacht voor controversiële mening over klimaatverandering

Een onderwerp waarvoor de Brewer-Carías veel media-aandacht kreeg, is zijn controverse kijk op de klimaatverandering. De wetenschapper staat bekend als klimaatontkenner; Volgens hem is het zeker zinvol om zorg te dragen voor het milieu, maar de eigenlijk oorzaak voor de klimaatverandering ziet hij in de natuur zelf: “Het smelten van het ijs van de Arctica of de Antarctica is al eerder gebeurd en we weten nog steeds niet of dit te wijten is aan een probleem met bestraling van zonnevlekken, of een of andere verandering in de aardkern-dispositie. Het is een cyclus die aangepakt en begrepen moet worden, maar mensen hebben deze niet veroorzaakt.”

Media-afhankelijkheid als postmoderne ontdekkingsreiziger

Niet alle onderwerpen waarmee Brewer-Carías zich bezighoudt, krijgen zo veel media-aandacht als de klimaatwandel. En áls het werk van Brewer-Carías en zijn collega's media-aandacht trekt, worden de feiten door de journalisten niet altijd goed gecheckt. In 2004 ontdekte Brewer-Carías enorm ondergronds grotten-netwerk van twintig grotten met interessante flora en fauna. Druk bezig met hun verkenning, zochten de onderzoekers hierover geen contact met de media. Een Italiaans onderzoeksteam dat slechts één grot in hetzelfde gebied verkende, maar zich wél met de media bezighield, kreeg daarom veel meer publiciteit. Een groot misbruik van de media, vindt hij. "Slecht gedrag en goede manipulatie van de media, terwijl deze onderzoekers zo weinig bevindingen hadden. ... ".

“Men moet delen en de media laten weten wat er gedaan is om daarvoor erkend en beloond te worden.”

Toch herkent Brewer-Carías het belang van media-gebruik voor zijn werk. "De media zijn erg belangrijk om anderen te laten weten wat wij wetenschappers doen”, zegt de ontdekkingsreiziger. “Ik heb nooit een strategie bedacht voor de inzet van de media om de aandacht op mijn werk te vestigen, maar dat was een vergissing. Terugblikkend denk ik dat de media heel nuttig had kunnen zijn.” Het verspreiden van de wijsheid van de indiaanse stammen over farmacie, gezondheid en voedsel zou veel mensen ten goede komen, denkt hij.

Charles tijdens de ontdekking van een groot grotten-netwerk op een tepui in Venezuela [Foto: Team Charles Brewer-Carías]

Overlevingsvaardigheden in de context van de gemakken van moderne technologie

Gezien de indrukwekkende reeks overlevingsvaardigheden die Brewer-Carías in de loop der jaren heeft opgedaan, is het de vraag hoe het voor hem voelt om terug te zijn in de 'normale maatschappij' in Caracas, met alle technologische wonderen, elektriciteit en internet. "Ik ben stoïcijns, ik mis de dingen van de stad absoluut niet als ik in de jungle ben." Zien hoe verloren en gestrand de bewoners in Venezuela zijn door de nationale stroomuitval, herinnert hem eraan hoe nuttig de vaardigheden waarin hij getraind is daadwerkelijk zijn. “Als meer mensen deze vaardigheden zouden hebben, zouden ze manieren vinden om het overgebleven water drinkbaar te maken en zonder lucifers vuur kunnen maken. In plaats daarvan zijn de mensen hulpeloos". In de toekomst wil Brewer-Carías daarom meer inzetten op media-gebruik en -aandacht.