Is een clitoris minder belangrijk dan een penis?

“Wat zouden jullie zeggen als de [wetenschap] [...] en ook het seksueel onderwijs falen om het over [een] orgaan te hebben, dat centraal staat aan de seksuele lust van de helft van de wereldbevolking?”, opent Odile Fillod haar TED talk in 2018. Ze heeft het hierbij over de vrouwelijke clitoris, die tegenwoordig nog steeds veel minder aandacht krijgt dan de mannelijke penis. Dat geldt niet alleen voor het onderwijs, maar ook voor de wetenschap die enigszins aan het onderwijs ten grondslag ligt.

Een clitoris-model voor het onderwijs

De Franse wetenschapper Fillod heeft daarom samen met behulp van de grafische vormgeving door artiste Marie Docher een model van de clitoris ontwikkeld dat voor het seksuele onderwijs op Franse scholen gebruikt kan worden. Het helpt om leerlingen de opbouw van de clitoris duidelijk te maken. Begonnen in Frankrijk, wordt het model nu ook toenemend in Nederlandse scholen ingezet. Het model lijkt een beetje op een omgekeerde V dat bovenaan een haakje in het puntje heeft.

Een model van de clitoris voor het onderwijs in Frankrijk

Daartussen hangen twee zakken die ook een anatomisch model van de long zouden kunnen voorstellen. Een Frans televisieprogramma laat een vrouw het model zien. Ze twijfelt kort of het gaat om een kleding hanger of een soort decor-voorwerp, gaat dan voor de hanger. Drie andere geïnterviewde delen deze mening, alleen eentje is overtuigd een libel in de hand te hebben.

Wij tonen een foto van het clitoris model aan Nederlandse studenten op de campus van de Universiteit van Amsterdam. Een student bekijkt de foto nieuwsgierig: “Wat is dat? Een vibrator?” Een vrouwelijke student op de UvA campus weet het model wel correct als clitoris te identificeren, maar kan de individuele delen van de clitoris niet benoemen. “Puh, ik denk niet deze begrippen ooit te hebben gehoord", zegt ze als wij de verschillende onderdelen benoemen en aanwijzen. "Om eerlijk te zijn, dacht ik ook dat de clitoris veel kleiner is.”

Vrouwelijke studenten kennen de penis beter dan hun vagina

Een opdracht tijdens de cursus ‘Dance me to the end of love’ aan de Universiteit van Amsterdam zitten 23 studenten, waarvan 3 mannelijk, en 20 vrouwelijk. De cursus vindt plaats van februari tot maart en maakt deel uit van de interdisciplinaire minor ‘Sexuality en Gender Studies’. Het doel van de cursus is om onderwerpen rondom romantische liefde en seksualiteit vanuit een wetenschappelijk perspectief te bestuderen. Het onderwerp van een van de laatste lessen is de onderrepresentatie van de clitoris in de wetenschap. Bij een anatomische representatie van de penis kunnen de studenten gezamenlijk alle delen correct benoemen. Als een plaatje van de clitoris verschijnt is het rustig in de zaal. “Clitoris”, zegt een mannelijke student en duidt op het bovenste gedeelte van de grafiek, waar zich de eikel van de clitoris bevindt. Bevestigend gemompel van de vrouwelijke aanwezigen – Geen enkele aanwezige lijkt zich bewust te zijn dat eigenlijk de hele afbeelding de clitoris toont.

Een veelvoorkomend misverstand, de meeste mensen denken bij de clitoris voornamelijk aan het kleine sensitieve puntje boven tussen de schaamlippen. Eigenlijk is de clitoris echter veel groter en omvat naast de zichtbare gedeeltes in de onderstaande grafiek ook interne delen. De zichtbare delen maken hierbij alleen maar 20% percent van de hele clitoris uit!

De opbouw van de clitoris [Wikipedia]

Jongens en meisjes weten veel meer over de anatomie van de penis dan over de vagina of clitoris. Dit geldt niet alleen voor jonge vrouwen, maar voor vrouwen van alle leeftijden. Dit komt onder andere doordat er online veel minder informatie is te vinden over de clitoris dan over de penis.

Wie ‘clitoris’ zoekt google scholar op Google scholar, vindt 64.600 hits. De zoekterm ‘penis’ in vergelijking levert 611.000 hits op. Studies van alleen maar de vrouwelijke genitalia zijn zeldzaam, studies van alleen de mannelijke genitaliën zijn sinds 2010 zelfs meer frequent dan studies die over de genitaliën van beide geslachten gaan. Er zijn bijna geen studies die alleen over de clitoris of vagina gaan. Daarom ontbreken accurate beschrijvingen van de vrouwelijke geslachtsdelen in grote delen van de wetenschappelijke literatuur. Geen noten in tekst, wel hyperlinks naar interessante webpagina’s. Deze bevindingen zijn symptoom van een seksuele dubbelstandaard die nog steeds in de wetenschap heerst en alleen langzaam te weinig meer aandacht krijgt. Mannen, hun genitaliën en seksualiteit krijgen hierbij duidelijk meer aandacht dan vrouwen. Sterker nog: Mannen mogen seksueel actief zijn, vrouwen zijn een seksueel aantrekkelijk object: Vrouwelijk lust staat niet op de voorgrond, is niet van belang.

Heel weinig wetenschappelijke studies zijn alleen op vrouwelijke genitaliën gefocust

Vrouwelijke geslachtsdelen gedeeltelijk ‘verstopt’

Dat veel minder bekend is over vrouwelijke geslachtsdelen ligt er ook aan deze zich gedeeltelijk aan de binnenkant van het lichaam bevinden en daarom van buiten niet te zien zijn. Hierdoor zijn mannen en vrouwen minder bewust van het bestaan van deze geslachtsdelen en denken dat de vagina alleen uit de zichtbare delen bestaat.

In de wetenschap maken moderne technologie en onderzoeksmethoden maken het makkelijk om anatomisch onderzoek te doen. Dat de vrouwelijke geslachtsdelen nog steeds veel minder worden bestudeerd dan de mannelijke geslachtsdelen, moet dus een andere reden hebben.

Vrouwelijke lust heeft geen evolutionaire functie

Mannelijke lust en orgasme zijn essentieel voor reproductie: lust is simpelweg niet van belang voor reproductieve doeleinden en kan daarom buiten beschouwing worden gelaten. Dit wordt niet alleen door de onwetendheid over de anatomie van de clitoris duidelijk. “Weinig vrouwen halen volledige voldoening uit vaginale coitus”, vertelt Fillod. Ze verwijst naar een Amerikaanse studie uit 2017 waaruit blijkt dat vrouwen over het algemeen minder vaak orgasmes hebben dan mannen. Bijna 75% percent van de vrouwen hebben sowieso clitorale stimulatie nodig om tijdens vaginale coitus een orgasme te kunnen krijgen. 7,5% van de vrouwen kunnen zelfs met clitorale stimulatie geen orgasme bereiken. In vergelijking: 75% van de heteroseksuele mannen krijgt altijd een orgasme. Van de overige 25% hebben 20% meestal een orgasme. Te weinig kennis over de clitoris draagt hieraan bij. Zowel vrouwen als ook mannen weten vaak niet goed hoe clitorale stimulatie tot orgasme kan leiden.

Te weinig kennis van clitoris beperkt ook mannen

Te weinig kennis over de clitoris is niet alleen beperkend voor vrouwen. Ook het mannelijke begrip van seksualiteit en hun rol tijdens seksuele interactie wordt beïnvloed door de ontbrekende kennis over de clitoris. “Mannen moeten echt presteren met hun penis […] en toch zijn ze vaak niet in staat om vrouwen seksueel te bevredigen”, vertelt Fillod. Ook voor veel mannen zou het leuker zijn om beter te weten hoe ze een vrouw moeten aanraken en stimuleren. “Ik vind het moeilijk”, heeft een 26-jarige UvA student wie? Introduceer hem aan op de vraag hoe belangrijk hij het vindt dat zijn vrouwelijke partners altijd een orgasme hebben tijdens het seksen: “Ik zou dit wel leuk vinden, maar soms weet ik gewoon niet wat ik moet doen. Wat voor de ene vrouw werkt, werkt voor de andere helemaal niet. Bij mannen is het zo makkelijk.” Een andere student stemt toe, vrouwen zijn gewoon veel moeilijker te ‘pleasen’ dan mannen. Soms voelt hij zich hierdoor wel schuldig. Baserend op deze uitspraken, lijkt er dus wel een belangstelling te zijn voor vrouwelijke orgasme. Een model van de clitoris is dan een goed begin om meer kennis over de clitoris te verspreiden. Youtubers als Stevie leggen in video’s met catchy titels als “How to eat pussy the right way” bovendien de functie van de clitoris beter uit, en tonen hoe deze gestimuleerd moet worden. Kleine stappen, met hopelijk als gevolg meer seksuele gelijkstelling van vrouwen in wetenschap, onderwijs en in bed.