Jonathan Shuttlesworth – een popstar onder de evangelisten

Amerikaanse goeroe zorgt voor volle zalen in de River Church tijdens de Victory Week van 25 tot 31 maart 2019. Zijn predikt-reeks is zodanig populair dat veel River Church leden ook door de weeks tot aan de vier uur per avond vrij maken om naar hem te komen luisteren en meer te leren over ‘echt christendom’.

“Alleen op het moment dat je God je hele leven geeft met alles wat erbij hoort, ben je een echte Christen!” roept een man met gel in zijn haar, de rechterhand gestrekt in de lucht, zijn gezichtsuitdrukking ernstig en vastbesloten. Alle ogen zijn op hem gericht, mensen zitten op het puntje van hun stoel en hangen aan zijn lippen, alsof ze geen woord, geen gebaar, geen oogopslag willen missen. De een na de ander steekt z’n hand in de lucht.

Jonathan Shuttlesworth tijdens de Victory Week in de River Church in Amsterdam [Foto: Julia Nürnberger]

Het is donderdagavond tijdens de Victory Week, een thema-week waarbij de River Church op elke avondcolleges en kerkdiensten van de Amerikaanse evangelist Jonathan Shuttlesworth organiseert. “Come expecting faith and victory!”, staat op de website. Gezien de grote opkomst op deze donderdagavond lijkt het event populair te zijn onder River Church leden. De lange rijen met stoelen zijn allemaal bezet. Tot achterin staan mensen en er zitten er zelfs een paar op de grond. In totaal zijn er rond de 250 mensen in de zaal, die helemaal niet op een kerk lijkt, maar meer op een moderne vergaderruimte. Het felle witte licht van neonlampen verlicht het grote kruis dat in het midden van het toneel in de lucht hangt en schijnt op de groep van luisteraars die vandaag aanwezig is om Jonathans kerkdienst te volgen. Sommige mensen dragen nog hun werkoveralls, alsof ze geen tijd hadden om nog even naar huis te lopen omdat ze er zeker van wilden zijn het begin van de kerkdienst niet te missen. Een man, die aan de linkerkant van de ruimte tegen de muur aan geleund luistert, heeft nog steeds verf aan zijn handen. Er zijn oude en jonge mensen, witte en donkere mensen, gezonde en kennelijk zieke mensen. Twee vrouwen verbergen hun kale hoofden onder bonte hoofddoeken die in contrast staan met hun bleke huid. Meerdere mensen worden door de kerkdienst in rolstoelen in de ruimte geschoven en vooraan de stoelrijen geplaatst. Sommige mensen lopen op krukken. Op de tweede rij zit het ingezakte silhouet van een duidelijk anorectische niet invullen maar beschrijven. Blijkbaar zie je een uitgemergelde jonge vrouw. Haar haar is glansloos en haar knokige vingers zijn in haar schoot gevouwen, alsof ze aan het bidden is. Al deze verschillende mensen lijken een ding gemeen te hebben: hun bewondering voor Jonathan en hetgeen waarvoor Jonathan staat: het ‘echte’ Christendom.

“De mensen hebben afgeleerd wat het betekent een echte Christen te zijn”, zegt Jonathan. Hij en de River Church hebben daarom als missie om de mensen weer dichter bij God te brengen, de kerk her te beleven door echte passie en leiders te zijn voor die mensen die echte christen willen zijn herhaling (River Church, 2019). De River Church is een aftakking van de protestantse kerk, die in Amerika redelijk populair en verspreid is volgens de website van de River Church zelf. Dit is verrassenderwijs een van de weinige bronnen die op het internet te vinden is. De beschikbare informatie is daarom heel beperkt. De predikanten van de River Church zijn op dit moment het echtpaar Ben en Jacky Kroeske. De jonge Nederlandse Ben en Puerto Ricaanse Jacky hebben elkaar in Florida op de River Bible instituut leren kennen waar ze studeerden. Het River Bible instituut leidt jonge gelovige op die een nieuwe, moderne vorm van Christendom willen beleven en verspreiden. River Church leden voelen echte passie voor God en hun geloof en zijn bereid God alles te geven en hem overall naartoe te volgen. Na hun opleiding verhuisden Jacky en Ben daarom naar Nederland om in de Amsterdamse River Church hun missie uit te voeren en hun visie op het Christendom en de Christelijke waardes te verspreiden. Veel van de waardes die ze hierbij representeren en als postmodern bekijken, lijken herkenbaar uit traditioneel christelijke kerkdiensten: verbood van vreemdgaan en trouweloosheid, seks alleen tijdens het (heteroseksuele) huwelijk en vermijding van genootsmiddelen zoals alcohol en drugs.

“Tijdens de laatste dagen zijn er echte helingen gebeurd”, vertelt een vrouw, die naast me staat, enthousiast. Ze vertelt me dat ze al sinds drie jaar lid is van de River Church. De Victory Week vindt elk jaar plaats en is altijd een highlight. “Hij lijkt heel extreem”, voegt ze met een blik op Jonathan, die inmiddels begonnen is om in de microfoon te schreeuwen dat er alleen één god bestaat, “maar hij wil de juiste dingen voor de mensen”. Op de vraag hoe ze de homofobe opmerkingen die Jonathan tussendoor maakt in deze context plaatst, haalt ze haar schouders op. Hij bedoelt het niet zo. Ze kent zelfs een aantal homo’s in de River Church gemeenschap, vertelt ze. Die zijn altijd welkom, ze heeft nog nooit meegemaakt dat iemand er iets tegen zei dat ze naar de kerkdienst kwamen. In tegenstelling: God zal ze helpen, dus goed dat ze er zijn.

De band begint te zingen zodat Jonathan een pauze kan nemen. Van het vele schreeuwen lopen zweetdruppeltjes over zijn gezicht. Op grote schermen rechts en links vooraan in de zaal komt zoals bij Singstar de tekst van het lied te staan, zodat iedereen moeiteloos mee kan zingen: “Lord, we are here to praise you. You are our father, and we love you”. De hele ruimte beeft van het stampen van honderden voeten. Mensen zingen en dansen, hun ogen gesloten, hun handen naar boven uitgestrekt.

Samen met zijn oom Ted Shuttlesworth, die volgens Jonathan een profeet is, heeft Jonathan in Amerika al veel helingen bewerkstelligd, vertelt hij trots. De twee zijn bijvoorbeeld naar een dorpje in het noorden van Amerika gereisd, waar alleen maar heroïneverslaafden woonden met veel kwalen zoals . Gelukkig kwam daar een einde aan toen Jonathan en zijn oom ze? tijdens hun bezoek verlosten. Als bewijs laat hij video-opnames zien van zijn oom die zijn handen om het hoofd van vrouwen en mannen legt die aangeven al jarenlang niet meer te kunnen zien of horen. “Kom eruit!”, brult hij in de dove oren. De video skipt naar een ander beeld en de mensen die vlak daarvoor niet konden zien en horen, vertellen nu met tranen in hun ogen over de heling die ze hebben ervaren. De duivel moest eruit, knikt Jonathan bevestigend.

Ook sommige leden van de River Church zijn nog bezeten door de duivel, en Jonathan wil ze vanavond helpen. Daarom roept hij alle nieuwe leden naar voren voor een zegen. Als een kudde schapen groeperen de mensen zich rond zijn voeten boven op het toneel. Vanuit daar spreidt hij zijn armen uit en begint met de zegen. De mensen wiegen mee op de klanken van zijn stem, rekken hun armen naar boven. Sommige kunnen bijna niet meer lopen, maar toch redden ze het met behulp van de mensen om zich heen nu rechtop voor het toneel te staan. Plotseling doorbreekt een schreeuw Jonathans bidden en het murmelen van het publiek. Een vrouw helemaal vooraan, ligt op haar rug. Haar lichaam trilt als bij een epileptische aanval, haar ogen zijn ver geopend alsof ze iets verschrikkelijks heeft gezien. Anderen houden haar vast en geven haar steun. Iemand komt en legt een zwarte deken over haar heen. In het publiek heerst een feestelijke stemming. De eerste heling van de avond heeft plaatsgevonden.

De River Church biedt minderheidsleden van de maatschappij thuis. Volgens Jonathan worden christenen als enige religie wereldwijd vervolgd en mogen hun religie niet vrij uitoefenen. Als voorbeeld gebruikt Jonathan een Amerikaanse politicus die bij haar electie begon te bidden. Een journalist had een opmerking gemaakt over het aantal keren dat zij de woorden ‘Jezus’ en ‘Christ’ gebruikte. Belachelijk, vindt Jonathan, om het zo te framen in plaats van te waarderen dat ze een goede Christen is en gaat bidden, nadat ze minister werd. “Christenen worden onderdrukt en belachelijk gemaakt, en daarmee heb ik het niet over de vrijetijd-Christen die alleen op zondag naar de kerk gaan als ze echt niets beters te doen hebben. Ik spreek over echte Christenen, die hun hele leven God toewijden en hiervoor dagelijks de prijs moeten betalen.”

De prijs betalen is vrij letterlijk bedoeld, blijkt later, want na drie uren kerkdienst wordt het tijd om diep in de portemonnee te grijpen en te tonen wat God je waard is. Mooie omschreven. De River Church is wat betreft schenkingen heel progressief, ze accepteren ook creditcards en cheques. “Ik zeg niet dat je me jouw geld moet geven, of jouw huis”, zegt Jonathan. “Ik kan alleen zeggen dat als je jezelf echt helemaal toewijdt aan God, dat God dan ook al jouw geld en bezit hoort te hebben.” De leden van de River Church lijken het eens te zijn: voor dit gevoel van gemeenschap en verbondenheid is geen prijs te hoog. Het geluid van honderd klikkende pennen is hoorbaar, als mensen de giftformulieren invullen.