Fsehaye moet leren dat Ajax een voetbalclub is

Inburgeren in onze maatschappij

Nieuws over vluchtelingen is niet meer weg te denken van de nationale zenders en kranten. Overal worden meningen gevormd en de politieke debatten staan bol van de regulaties en vrijheden van vluchtelingen. Maar wie zijn deze mensen eigenlijk en hoe kunnen zij stapje voor stapje in onze maatschappij groeien? We spraken Jan, buddy van Fsehaye via de Haarlem Maatjes organisatie.

De ‘toestroom’ van vluchtelingen waar men over spreekt gaat vaak over vluchtelingen uit het IS-gebied, in Syrie. De meeste vluchtelingen komen hier dan ook vandaan (bron: SER). Maar een (in sommige jaren) nog grotere groep komt uit Eritrea, een land in Afrika ten zuidoosten van Egypte. Voor al deze vluchtelingen en uiteindelijk statushouders moet onderdak en werk worden gevonden in Nederland. De overheid en gemeenten houden zich hiermee bezig. Een minder bekend probleem: wat als de vluchteling een statushouder geworden is? Hoe komt hij of zij in aanraking met de Nederlandse samenleving, en nog belangrijker, hoe gaan deze mensen zich thuis voelen? Om succesvol te zijn in de maatschappij is het belangrijk dat mensen een plek vinden erin. Er zijn verschillende organisaties die zich hiermee bezig houden, zoals Haarlem Maatjes. Deze organisaties zorgen ervoor dat Nederlanders gekoppeld worden aan een statushouder; zij worden ‘buddy’ van een gezin, stel of persoon die gevlucht is naar Nederland en een verblijfsvergunning heeft. Jan Schiereck uit Haarlem is buddy van Fsehaye (Eritrea); we spraken hem over zijn ervaringen met Haarlem Maatjes en natuurlijk met Fsehaye.

Ongeveer een jaar geleden begon Jan, in het dagelijks leven werkend bij de TU Delft, steeds meer na te denken over de toename van vluchtelingen in Nederland en hoe hij iets kon bijdragen voor deze mensen. Via een foldertje kwam hij op Haarlem Maatjes, een organisatie van de gemeente Haarlem die Nederlanders en statushouders bij elkaar brengt. Hij gaf zich op, maar hoorde een lange tijd niets. Na wat telefoontjes mocht hij op ‘intake’ komen, waar hij aan de vrijwilligers van Haarlem Maatjes over zichzelf vertelde. Deze hebben Jan toen gekoppeld aan Fsehaye, een 30-something naar Nederland gevluchtte Eritreeer. We spraken hem over zijn contact met Fsehaye en de cultuurverschillen en ervaringen met hem. ‘Dat is meteen wel een verschil, ik weet niet hoe oud Fsehaye is, en dat weet hij zelf ook niet precies. Vaak hebben mensen uit Eritrea geen officiele papieren, en wordt hun leeftijd geschat bij binnenkomst in Europa.’ Fsehaye is uit Eritrea gevlucht vanwege de dienstplicht. ‘Die duurt wel vijftien jaar. Het is heel erg moeilijk voor hen om een baan te vinden of een opleiding te volgen, omdat ze zo vroeg en zo lang in dienstplicht moeten. Fsehaye wilde graag een normaal leven leiden, en de politieke situatie in Eritrea, naast de dienstplicht, is niet normaal. Daarom is hij gevlucht naar Italie. Dat is op de ‘‘klassieke’’ manier gegaan, met een bootje, naar Italie. In Italie is hij toen op het vliegtuig gezet naar Nederland.’ Jan ontmoette Fsehaye voor het eerst in de McDonalds in Schalkwijk, een buurt ten zuiden van het centrum van Haarlem. ‘Een vrouw van Haarlem Maatjes ging mee. Zij wilde eigenlijk bij hem thuis afspreken, maar ik vond het leuker om elkaar te zien in een cafe of een andere horecagelegenheid. Toen hebben we afgesproken bij de McDonalds en daar een koffie gedronken. Het klikte goed, al spreekt Fsehaye moeilijk Engels en bijna geen Nederlands. Maar daar werken we aan.’ Voor mensen als Fsehaye is het moeilijk aansluiting te vinden in Nederland. Veel banen vergen toch kennis van de Engelse taal, en zeker voor lager opgeleide banen is Nederlands spreken een must. ‘Er is eigenlijk geen richtlijn vanuit Haarlem Maatjes voor activiteiten of dingen die we samen moeten doen. We kunnen gewoon kijken wat er nodig is, waar hij hulp bij nodig heeft en waar ik hem mee kan en wil helpen. Zo heb ik aan het begin uren aan de telefoon gehangen met zijn provider. Het internet in zijn appartement deed het niet, en providers zijn voor Nederlands al een pain in the ass om problemen op te lossen, laat staan voor mensen die weinig Engels of Nederlands spreken.’

Fsehaye heeft geen kinderen, maar zijn vrouw is ook gevlucht uit Eritrea. Zij zit nu vast in Sudan, en ze zijn druk bezig haar ook naar Nederland te laten komen. ‘Dit gaat moeilijk, omdat ze beide weinig papieren hebben. Het is dus ook moeilijk aan te tonen dat ze getrouwd zijn. Ik praat af en toe met hem over zijn vrouw - hij heeft haar al meer dan drie jaar niet gezien. Ik vind dat moeilijk om te beseffen. Gelukkig kunnen ze wel contact hebben - ze bellen en Skypen regelmatig. Met kerst heb ik Fsehaye uitgenodigd om bij ons gezin te komen met eerste kerstdag. We hadden ook twee andere singles uitgenodigd, dus we hadden drie mensen over de vloer die anders alleen zouden zijn met kerst. Dat was heel bijzonder - Fsehaye is heel zachtaardig en meegaand - wij Nederlanders zijn veel botter!’ Op de vraag hoe je dit merkte, antwoordde Jan dat Fsehaye vrij stil was, maar niet ineengedoken. Hij lachte veel, en maakte ook grapjes, waar de taal dat toeliet. De anderen aan tafel - allemaal Nederlanders - aten wat ze op tafel zagen, maar Fsehaye was erg beleefd en nam alleen wat hem werd aangeboden.

De Eritreeer volgt een cursus Nederlands, gefinancierd door de gemeente. ‘Hij moet Nederlands leren voor zijn inburgeringsexamen. Ook moet hij leren dat Ajax een voetbalclub is.’ Als statushouders dit inburgeringsexamen niet halen, kan hun verblijfsvergunning worden ingetrokken. Dat klinkt erg streng, en daar is Jan het mee eens. ‘Die inburgeringscursus is echt een obstakel voor veel statushouders. Fsehaye krijgt nu drie keer per week Nederlandse les, en ik help hem een keer per week met zijn huiswerk. Het is voor ons onmogelijk voor te stellen eigenlijk - zij moeten een taal en de gebruiken leren van een land waar zij eigenlijk ook helemaal niet willen zijn; hun eigen land is gewoonweg onleefbaar. Ik wil me inzetten voor de inburgering en vooral voor de inmenging van buitenlanders in onze maatschappij. Het is zo belangrijk voor hen om zich thuis te voelen hier, in onze cultuur en ons koude weer. Dat vergroot de kans natuurlijk aanzienlijk dat ze goed gedijen en een bijdrage leveren aan onze maatschappij. Zou jij je best doen om geaccepteerd te worden in een land waar je niemand kent of kunt verstaan, terwijl je je eigen land mist?’