Reportage: Bijna 18.000 mensen klagen Shell aan

Een paar honderd activisten kwamen op het Malieveld samen om het olie- en gasbedrijf Royal Dutch Shell officieel aan te klagen voor het veroorzaken van klimaatverandering. Samen met de organisatie Milieudefensie overhandigden de activisten de dagvaarding op het hoofdkantoor van Shell Nederland in Den Haag.

Het is een warme dag in Den Haag. De zon schijnt op het Malieveld, waar steeds meer activisten op een hoek van het veld samenkomen voor de demonstratie ‘Wij klagen Shell aan’. Sommige mensen hebben hun eigen protestmateriaal meegenomen: variërend van middelvingers in de vorm van het Shell-logo tot milde ‘go green’-bordjes. Degenen die met lege handen staan ontvangen rode protestborden van medewerkers van Milieudefensie, die luiden: ‘Shell is zo groen als dit bordje’ en ‘Verbeter de wereld, begin bij Shell’.

Strijd voor klimaatrechtvaardigheid

De middag begint gemoedelijk. De activisten – jong en oud – hebben het naar hun zin en maken praatjes met onbekende gelijkgezinden. Deze mensen zijn naar Den Haag gekomen om Shell aan te klagen voor het veroorzaken van klimaatverandering, omdat het bedrijf volgens hen te weinig doet aan duurzaamheid en blijft doorgaan met het opgraven van kolen en het oppompen van gas en olie. De activisten hebben zich aangesloten bij een rechtszaak die Milieudefensie gestart heeft tegen Shell. Ze zijn nog maar een fractie van de 17.379 mede-eisers en zes organisaties die Milieudefensie steunen bij de aanklacht. De aanwezige activisten zullen samen met Milieudefensie naar het hoofdkantoor van Shell lopen om de dagvaarding met handtekeningen te overhandigen.

‘Het kapitaal verzuipt ons allemaal’, staat er in dikke zwarte blokletters op een bordje dat door een man omhoog wordt gehouden. De organisatie Fossielvrij NL, die samen met Milieudefensie de demonstratie georganiseerd heeft, is ook aanwezig vandaag. De leden van de organisatie geven aan dat ze boos zijn op Shell. ‘De wetenschap heeft bewezen dat beter klimaatbeleid dringend nodig is, maar toch doet Shell zijn ogenkleppen op’, stelt Fossielvrij NL. ‘Dat doet ze enkel om nog rijker te worden.’

De wandeling naar Shell

‘Bedankt voor het komen voor klimaatrechtvaardigheid,’ begint Milieudefensie campagneleider Freek Bersch. Er klinkt gejuich. ‘Zijn jullie er klaar voor om klimaatgeschiedenis te schrijven?’ Opnieuw gejuich. Bersch vraagt de activisten om hun protestborden straks bij het hoofdkantoor van Shellweg te doen. Daarnaast stelt hij voor om een kopje koffie te halen bij de koffietruck voor de ingang van Shell, waar het bedrijf voor gezorgd heeft. Er klinkt protest. Bersch: ‘Zij willen ons graag verwelkomen. Laten we daar niet te negatief over doen.’ Tevergeefs: ‘Dat is geen goedheid, dat is slimheid!’ roept een vrouw.

De tocht naar het hoofdkantoor van Shell begint. Een zogenoemde ‘duurzame’ zanger, die vertelt dat hij altijd met de trein reist en zijn publiek laat fietsen tijdens zijn optredens om stroom op te wekken, begint protestliedjes te zingen onder begeleiding van zijn gitaar. Er worden songteksten uitgedeeld aan de activisten, waardoor ze met de zanger mee kunnen zingen. Deep Purple’s nummer Smoke On The Water klinkt ineens heel anders: ‘Oil in the water, oil in the water, children. Oil in the water; Shell’s gonna poison the water.’ Een variatie op Queen’s hit I Want To Break Free wordt ook luidkeels gezongen: ‘The truth must be told about your pumping; your drilling is killing the world. The truth must be told. Shell knows, Shell knows it’s killing the world.’ Daarnaast transformeert het lied Kom van dat dak af van Peter Koelewijn in ‘Kom van dat gas af, ik waarschuw niet meer!’

Tussen de menigte loopt een gepensioneerde man mee met een zelfgemaakt bord dat hij trots laat zien. ‘We shell overcome one day’ staat er op het felgele bord. Hij zet zich al zijn hele leven in voor beter klimaatbeleid. Zo heeft hij gewerkt bij De Kleine Aarde, een kennis- en expertisecentrum op het gebied van duurzaamheid en circulaire economie. Na zijn pensioen in 2010 gaat het strijden voor beter klimaat en milieu gewoon door voor hem. 'Ik ben altijd aanwezig geweest bij klimaatprotesten, waaronder de Klimaatmars in Amsterdam afgelopen maart. Nu is de aanklacht tegen Shell aan de beurt,' zegt hij.

Speeches bij de koffietruck

Al zingend komt de menigte aan bij het hoofdkantoor van Shell. En inderdaad: Shell heeft gezorgd voor een koffietruck. Enkele activisten kopen er toch een kopje koffie, maar de meeste besteden er geen cent aan. Ze nemen niks aan van Shell.

Naast de truck staat een klein podiumpje klaar voor speeches. Advocaat Roger Cox komt aan het woord. Hij stelt dat Shell de maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft om in lijn met het Parijs-akkoord te handelen. In Parijs werd er afgesproken dat de opwarming van de aarde beperkt moet worden tot ruim onder de twee graden. Omdat Shell een grote bijdrage levert aan de mondiale emissies, heeft het bedrijf de plicht om een ambitieus klimaatbeleid te voeren, betoogt Cox.

Martine Doppen, lid van het Jongeren Milieu Actief van Milieudefensie, spreekt op het podium over de desastreuze gevolgen voor onschuldige mensen in het zuiden. Sinds 1958 wint Shell olie in de Nigerdelta. Het bedrijf heeft er miljarden mee verdiend, maar de bevolking leeft in armoede in een gebied vervuild door olie. Tijdens een opstand door Nigerianen tegen Shell vielen er doden. Boos kijkt Martine naar het kantoor van Shell: ‘Shell, vind jij het rechtvaardig dat mensen in het zuiden de prijs betalen voor klimaatverandering die wij hebben veroorzaakt? Vind jij het rechtvaardig dat wij hier jaren hebben geprofiteerd van hun grondstoffen? Vind jij het rechtvaardig dat je de toekomst van talloze jonge Nigeriaanse mensen hebt gestolen?’

Geen gesprek

Nadat de dagvaarding, die bestaat uit 250 bladzijdes, op een karretje het hoofdkantoor in wordt gerold, stapt Marjan van Loon het gebouw uit. ‘Wat is je functie?’ roept een man vanuit het publiek. ‘Ik ben de directeur van Shell Nederland,’ antwoord ze. Er wordt massaal ‘boe!’ geroepen. Van Loon vertelt zenuwachtig te zijn om de groep aanklagers te woord te staan, maar haar bekentenis valt niet in de smaak bij sommige activisten. ‘Wat lief! Wat een schatje!’ roept een vrouw de directrice sarcastisch toe. Van Loon beaamt dat er actie nodig is om de CO2-uitstoot de verminderen. 'Maar samenwerking tussen bedrijven, de overheid en de bevolking is nodig,' beweert ze. Ze beweert dat hier samenwerking voor nodig is tussen bedrijven, de overheid en de bevolking.

Vanaf dat moment wordt Van Loon’s mond gesnoerd. Het grootste deel van de activisten vindt dat Shell de ellende moet oplossen die ze zelf veroorzaakt heeft. ‘Hoe kunnen we je helpen dan?’, ‘woorden maar daden!’, ‘we want climate justice!’, klinkt er vanuit de groep. Protestbordjes gaan omhoog. Een jongeman begint te slaan op zijn trommel. De directrice is niet meer te verstaan. Uit protest tegen het gedrag van de roepende menigte klappen sommige activisten voor de directrice. Kwaad draait Van Loon het publiek de rug toe en loopt naar binnen. Het gesprek tussen Shell, de organisaties en de activisten gaat niet door vandaag.

Onenigheid blijft

Ondanks het feit dat Van Loon naar buiten kwam, is het de vraag of Shell écht het gesprek wilde aangaan. Shell laat weten dat ze de rechtszaal niet de juiste plek vindt om wereldwijde klimaatverandering aan te pakken. Bovendien wijst de oliemaatschappij op het feit dat ze al miljarden heeft geïnvesteerd in verscheidene CO2-arme technologieën. Maar milieuorganisaties werpen tegen dat Shell nog niet genoeg actie onderneemt op het gebied van klimaatverandering. 'Shell is de olie- en gaswinning niet aan het verminderen,' meent Milieudefensie. Shell staan nog steeds lijnrecht tegenover elkaar.